• Dbamy wspólnie i odpowiedzialnie
    o nasz dom - Mikołów

Aktualności

Wróć 

Nasza oświata

Podsumowanie mikołowskiej oświaty 2015-2024 i plany na przyszłość.

Ostatnia aktualizacja 05.03.2024.

 

Podsumowanie mikołowskiej oświaty 2018/2023 i plany na przyszłość

 

Każdego roku w maju przygotowujemy Raport o Stanie Mikołowa oraz razem z Radnymi podsumowujemy sytuację naszej oświaty i omawiamy dla niej dalsze plany. Oświata jest naszym przysłowiowym „oczkiem w głowie”, dlatego też Mikołów klasyfikuje się w gronie 10% miast polskich, które dofinansowują w największym stopniu rozwój oświaty. Zostaliśmy za to uhonorowani tytułem Samorządowego Lidera Edukacji, a Śląskie Kuratorium Oświaty ocenia bardzo wysoko naszą bazę oświatową, personel i przede wszystkim osiągnięcia uczniów i przedszkolaków.

 

Dzieje się tak dzięki wielkiemu zaangażowaniu wszystkich związanych z mikołowską oświatą, którym należy się za ten wspólny sukces serdecznie i gorące podziękowanie.

 

Warto dodać, że dla każdego miasta oświata jest nie tylko jednym z kluczowych zadań, ale także tym najbardziej kosztownym. W budżecie miasta to właśnie finansowanie oświaty stanowi największą jego cześć.

 

Oczywiście nigdy nie jest tak dobrze, by nie mogło być lepiej, dlatego więc systematycznie udoskonalamy, poprawiamy czy rozbudowujemy. Warto zauważyć, że największy problem przysporzyła miastu likwidacja gimnazjów, gdy pomijając już argumenty merytoryczne oraz stratę bardzo wysoko klasyfikowanego w kraju gimnazjum, musieliśmy do wszystkich 6cio klasowych szkół sołeckich zmieścić 7 i 8 klasy. Gdy jeszcze do tego dołożymy stale rosnącą ilość budujących się domów głównie w sołectwach i idący za tym wzrost liczby mieszkańców, to konieczność rozbudowy każdej z sołeckich szkół i rosnące potrzeby przedszkolne stają się zrozumiałe i nieuniknione. Oczywiście wychodząc tym problemom na przeciw staramy się w miarę naszych możliwości finansowych rozbudowywać bazę szkolno-przedszkolną. Jednak ze smutkiem muszę przyznać, że ciągłe uszczuplanie budżetu gminy przez były już rząd nie wróży dobrze szybkiej realizacji naszych planów i koniecznych inwestycji.

 

Ale przejdźmy do konkretów, gdyż chciałbym by byli Państwo na bieżąco zorientowani w najważniejszych kwestiach.

Gmina jest organem prowadzącym 10 szkół, 11 przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w 2 szkołach podstawowych (SP8 i SP10).

 

Zadania dydaktyczno-wychowawcze w roku szkolnym 2022/2023 realizowane były przez pracowników pedagogicznych zatrudnionych w łącznym wymiarze 536,60 etatów kalkulacyjnych (w szkołach - 419,60; w przedszkolach 117,00). Największy odsetek tj. 50,18% wśród zatrudnionych stanowią nauczyciele dyplomowani, najmniej liczną grupą są nauczyciele mianowani 21,55 %. Jeżeli chodzi o pracowników administracji i obsługi to w szkołach zatrudnionych było ich w łącznym wymiarze 136,17 etatów kalkulacyjnych, a w przedszkolach 119,63.

 

W roku szkolnym 2022/2023 do naszych przedszkoli uczęszczało 1323 dzieci, a do szkół 3790 uczniów. Co łącznie daje liczę 5113 dzieci.  Natomiast do miejskiego żłobka 144 maluchów.

 

Żłobek

 

Dokładamy starań, aby zarówno dzieci starsze, jak i te najmniejsze, czuły się bezpiecznie,  kochane, akceptowane i szczęśliwe, a także przygotowane do przeżywania sukcesów oraz radzenia sobie z porażkami. Osiągnięcie takiego celu jest możliwe przez odpowiednią opiekę dydaktyczną i wychowawczą. Zaczyna się ona od najmłodszych lat. Procesem opieki i wychowania zajmuje się w naszych placówkach oświatowych wykwalifikowany personel. Podobnie jest w naszym miejskim żłobku, który jest instytucją opiekuńczo-wychowawczą zajmującą się opieką nad dziećmi w wieku od 20 tygodnia do 3 roku życia lub w wyjątkowych sytuacjach do 4 roku życia. Placówka dysponuje 144 miejscami dla dzieci. Żłobek zapewnia wszechstronny, bezpieczny rozwój wszystkim wychowankom, a każde dziecko jest traktowane indywidualnie.

 

Odświeżenie pomieszczeń szatni i korytarza żłobkowego na parterze i piętrze, odświeżenie sal, zakup klimatyzatorów, to tylko niektóre działania zmierzające do tego, aby żłobek był przyjazny każdemu dziecku.

 

Trochę liczb

 

W roku 2016 w Gminie Mikołów na bieżące zadania oświatowe wydatkowaliśmy łącznie 53 527 374,01 zł. Wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń wyniosły 41 581 635,59 zł, co stanowi 77,68% oświatowych wydatków bieżących. Otrzymana subwencja oświatowa na rok 2016 to kwota 27 746 789,00 zł.

 

W roku 2017 na bieżące zadania oświatowe Gmina wydała kwotę 57 365 976,27 zł, w tym poniesione wydatki na wynagrodzenia i pochodne to kwota 42 607 137,87 zł, która stanowi 74,24% ogółu wydatków bieżących. Subwencja w roku 2017 wyniosła 29 420 172,00 zł.

 

Wydatki bieżące na utrzymanie oświaty w roku 2018 zamknęły się kwotą 61 741 366,85 zł, a wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń to kwota 46 329 965,43 zł, która stanowi 75,04% ogółu wydatków bieżących. Subwencja oświatowa na rok 2018 wyniosła 31 221 531,00 zł

 

Wydatki bieżące na oświatę w roku 2019 zamknęły się kwotą 69 005 585,29 zł, w tym wydatki na wynagrodzenia i pochodne to kwota 50 050 026,48 zł. Subwencja roku 2019 to kwota 33 260 154,00 zł

 

W 2020 roku oświatowa część subwencji ogólnej wyniosła 33 272 621,00 zł, co pozwoliło w 50,49% pokryć realizację zadań oświatowych w gminie.

W wydatkach tych nie ujęto działalności Wydziału Oświaty, Centrum Usług Wspólnych w Mikołowie oraz kosztów remontów i inwestycji w szkołach i przedszkolach. W ramach subwencji ogólnej otrzymaliśmy środki na kształcenie specjalne w wysokości 9 370 180,00 zł, co stanowi 28,16% otrzymanej subwencji. Środki te zostały wydatkowane na: wynagrodzenia wraz z pochodnymi dla nauczycieli specjalistów i opiekunów - 7 434 062,58 zł; remont świetlicy w Szkole Podstawowej nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi - 363 040,87 zł; zakup pomocy dydaktycznych - 1 435 705,62 zł; zakup pozostałych usług - 137 370,93 zł.

 

W roku 2021 otrzymaliśmy 34 680 998,00 zł subwencji ogólnej, w tym 10 881 481,00 zł na kształcenie specjalne, co stanowi 31,38% subwencji ogólnej.

Natomiast w  roku 2022 otrzymaliśmy subwencję w kwocie 38 781 434 zł, co pozwoliło w niespełna 51% pokryć realizację zadań oświatowych w naszym mieście. W wydatkach tych nie ujęto działalności Wydziału Oświaty, Centrum Usług Wspólnych oraz kosztów remontów i inwestycji w szkołach i przedszkolach. 

 

W 2022 roku w ramach subwencji ogólnej Mikołów otrzymał środki na kształcenie specjalne w wysokości 13 355 322,00 zł, co stanowi niecałe 35% otrzymanej subwencji. Środki te zostały wydatkowane na wynagrodzenia wraz z pochodnymi dla nauczycieli specjalistów i opiekunów (12 296 652 zł), remonty w placówkach (24 000 zł), zakup pomocy dydaktycznych (258 500 zł) oraz zakup materiałów i wyposażenia (77 670 zł). 

 

Budżet przeznaczany na oświatę każdego roku rośnie i stanowi około 30% budżetu całej Gminy.  Same wynagrodzenia w oświacie w 2020 r. wyniosły 56 mln zł, a subwencja oświatowa, czyli państwowa refundująca tylko podstawy wynagrodzeń nauczycieli szkół podstawowych, wyniosła 34 mln zł. Cała reszta jest finansowana głownie przez Gminę z podatków mieszkańców, czyli każdego roku dopłacamy z naszego lokalnego budżetu ponad drugie tyle. Przyznam, że jak czasami słyszę w demagogicznych mediach, że są gminy, które utrzymują oświatę tylko z tej subwencji państwowej, to jestem przekonany, że albo jest to kłamstwo albo poziom oświaty jest na skandalicznie niskim poziomie.

 

Nasz żłobek natomiast jest finansowany całkowicie przez Gminę z pieniędzy mieszkańców. Rodzice płacą opłatę stałą w kwocie 300 zł oraz stawkę żywieniową, która wynosi 14 zł, miasto dopłaca ok. 1130 zł na każde dziecko. Wychodząc naprzeciw prośbom rodziców dzieci uczęszczających do prywatnych placówek wprowadziliśmy dopłatę 200 zł miesięcznie dla dzieci chodzących do prywatnych żłobków oraz 120 zł  dla dzieci  będących w klubach malucha.

 

 

Rok

Otrzymana subwencja oświatowa

Wydatki bieżące oświata

z tego wynagrodzenia i pochodne

2018

31 222 333,00

61 741 366,85

46 329 965,43

2019

33 260 154,00

67 670 206,94

50 050 026,48

2020

33 795 510,00

68 058 566,14

52 894 360,38

2021

35 337 635,00

74 775 723,80

57 535 225,95

2022

38 781 434,00

83 247 829,39

63 400 942,74

2023

44 805 350,00

92 973 329,86

67 068 368,87

 

Stypendia

 

Jak co roku do najzdolniejszych uczniów, najbardziej utytułowanych i najzdolniejszych sportowców i artystów z Mikołowa trafiają stypendia przyznawane przez burmistrza. Przyznając stypendia chcę motywować uczniów do osiągania jak najlepszych wyników w nauce. W wielu przypadkach gratyfikacja finansowa jest też dodatkowym bonusem przeznaczanym na zakup książek, opłacenie nauki lekcji języka obcego, korepetycji czy zakup jeszcze lepszych pomocy naukowych. Od 2020 roku stypendia otrzymało 1366 osób,  na kwotę ponad milion złotych. O udzielenie nagrody mogą ubiegać się uczniowie pobierający naukę na terenie Mikołowa w szkołach podstawowych bez względu na miejsce zamieszkania.

 

Doskonalenie zawodowe

Zarządzeniem Burmistrza co roku zostają przyznane środki na doskonalenie zawodowe nauczycieli, dla których organem prowadzącym jest Gmina Mikołów. Środki przeznaczane są na dofinansowanie dokształcania zawodowego nauczycieli w formie studiów wyższych, studiów podyplomowych, szkoleń, seminariów, konferencji, wykładów i warsztatów. Pierwszeństwo w przyznawaniu dofinansowania mają nauczyciele uzupełniający wykształcenie zgodnie z planami doskonalenia zawodowego poszczególnych placówek.

 

W  2021 r. przyznane zostały kwoty w wysokości: studia - 107 704,35 zł; szkolenia - 114 906,97 zł. W 2022 były to kwoty: studia - 150 832,77 zł; szkolenia - 136 577,23 zł. W 2023 dofinansowane wynosiło: studia - 178 373,00 zł; szkolenia - 122 627,00 zł.  W 2024 roku na studia przeznaczono kwotę 157 890,00 zł, na szkolenia 209 296,00 zł

 

Dowozy uczniów

Gmina Mikołów dowozi uczniów do Szkół Podstawowych Nr 5 i Nr 8. Usługa wykonywana jest przez podmiot zewnętrzny wyłoniony w przetargu nieograniczonym. Wartość umowna zamówienia w roku 2022 wynosiła 692 640,00 zł, w roku 2023 – 538 560,00 zł.

 

Zgodnie z art. 32 ust.6 oraz art. 39 ust.4 ustawy Prawo Oświatowe obowiązkiem organu prowadzącego jest zapewnienie niepełnosprawnym uczniom oraz dzieciom 5-6-letnim, realizującym obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu odpowiednio  do   najbliższego   przedszkola,  oddziału  przedszkolnego,  szkoły  podstawowej,  a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym – także do najbliższej szkoły ponadpodstawowej. Na ten cel Gmina w 2022 roku przeznaczyła kwotę 641 060,93 zł a w 2023 roku – 851 800,26 zł

 

Specjalne potrzeby

Do zadań organu prowadzącego należy zapewnienie dzieciom i uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych właściwej organizacji nauki w oddziałach ogólnodostępnych, integracyjnych. Jest to zadanie szczególnie istotne, jako że odnotowuje się wzrost liczby dzieci uczęszczających do mikołowskich szkół i przedszkoli, posiadających orzeczenie o specjalnych potrzebach edukacyjnych z poradni psychologiczno-pedagogicznych.

 

Liczba uczniów wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki wynosiła w roku szkolnym 2020/2021  288 w stosunku do 5000 uczniów przedszkoli i szkół publicznych. 2021/2022 liczba uczniów wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki  wynosiła 325 w stosunku do 5177  uczniów przedszkoli i szkół publicznych.

 

W roku szkolnym 2022/2023 liczba uczniów wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki  wynosiła 359 w stosunku do 5113 uczniów przedszkoli i szkół publicznych.  W roku szkolnym 2023/2024 liczba dzieci z orzeczeniami o kształceniu specjalnym wynosi 370 w stosunku do 4858 uczniów przedszkoli i szkół publicznych. Dane te wykazują tendencję wzrostową orzeczeń przy spadku ilości dzieci. Szczególną uwagę zwracaliśmy na organizowanie i udzielanie pomocy m.in. z powodu trudności edukacyjnych, w funkcjonowaniu emocjonalno-społecznym, problemów z koncentracją uwagi, nieprawidłowego funkcjonowania percepcyjno-poznawczego, wad wymowy i konieczności objęcia zajęciami logopedycznymi, problemów rodzinnych bądź adaptacyjnych, w tym m.in. spowodowanych powrotem z zagranicy.

 

Wychodząc naprzeciw potrzebom dzieci z niepełnosprawnościami w przedszkolach i szkołach powstają  sale doświadczania świata, integracji sensorycznej, strefy ciszy i relaksu.

 

 

Projekty unijne realizowane w placówkach oświatowych w Mikołowie w latach 2018/2023:

1. Szkoła otwarta na wiedzę- etap II”

 

11.1.4. Poprawa efektywności kształcenia ogólnego. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

 

Cel projektu: -podniesienie jakości oferty edukacyjnej 10 mikołowskich szkół podstawowych w okresie VI 2018 – VI 2019 poprzez rozwijanie wśród 950 uczniów/ uczennic kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy, – przeszkolenie 43 nauczycieli, – zakup sprzętu TIK oraz specjalistycznych pomocy dydaktycznych do prowadzenia zajęć edukacyjnych, – realizacja kompleksowych programów wspomagających szkołę w procesie indywidualnego wsparcia.

Okres realizacji: 01.06.2018 r. – 30.06.2019 r.

Całkowita wartość projektu: 877 975,97 zł

Dofinansowanie : 790 178,37 zł

 

2. „Kalejdoskop wiedzy i umiejętności uczniów mikołowskich szkół podstawowych”

11.1.4. Poprawa efektywności kształcenia ogólnego. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

 

Kalejdoskop to projekt będący kontynuacją „Szkoły otwartej na wiedzę – etap II”.  Cel projektu: podniesienie jakości oferty edukacyjnej 10 mikołowskich szkół podstawowych. 850 uczniów zostało objętych wsparciem w zakresie podniesienia swoich kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy. Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz uczniowie młodsi, przekraczający próg edukacyjny korzystali z pomocy specjalistów. 40 nauczycieli podniosło kompetencje zawodowe. Pracownie szkolne zostały wyposażone w specjalistyczne sprzęty, natomiast Szkoła Podstawowa nr 1 zyskała nową pracownię przyrodniczą.

Okres realizacji: 01.06.2019 r. – 30.06.2020 r.

Całkowita wartość projektu: 641 769,17 zł

Dofinansowanie: 577 592,25 zł

 

3. „Open your mind, change yourself and work across boundaries - otwórz umysł, zmień siebie i pracuj ponad granicami!”Źródło finansowania: środki Unii Europejskiej w ramach Programu Erasmus+, akcja KA1 „Mobilność kadry edukacji szkolnej”

 

Cel projektu: poprawa jakości pracy placówek oświatowych dzięki udziałowi ich pracowników w mobilnościach zagranicznych takich jak kursy i szkolenia, w trakcie których podnoszą oni własne kompetencje zawodowe.

 

Projekt był skierowany do 49 nauczycieli z 8 szkół podstawowych i 2 przedszkoli, którzy poprzez zapoznanie się z najnowszymi metodami i formami pracy z uczniem, będą mogli przekazać swoją wiedzę pozostałym pracownikom placówek oraz wdrożą zajęcia z wykorzystaniem nowych technologii informacyjno- komunikacyjnych (ICT), na których najbardziej skorzystają uczniowie. Mobilności w ramach projektu realizowane były na Malcie, natomiast w Polsce prowadzono kursy języka angielskiego dla nauczycieli z niższym poziomem zaawansowania języka.

Okres realizacji: 01.09.2019 r. – 31.12.2021 r.

Wartość projektu: 136 269 EUR (dofinansowanie 100 %)

 

4. „Step by step – małymi krokami ku wiedzy”

Źródło finansowania: środki Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (projekt Międzynarodowa mobilność kadry edukacji szkolnej)

Projekt był skierowany do 4 mikołowskich szkół podstawowych i 5 przedszkoli. Głównym celem projektu było podniesienie kompetencji 44 nauczycieli, którzy wzięli udział w 2-tygodniowych szkoleniach metodyczno-językowych na Malcie. Uczestnicy szkoleń poza podniesieniem kompetencji językowych zdobyli m.in. umiejętność kreatywnej pracy z uczniem młodszym oraz wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w pracy dydaktycznej.

Okres realizacji: 01.10.2020-30.09.2022 r.

Wartość projektu: 521 625,50 zł (dofinansowanie 100%)

 

5. „Innovation and transformation in education”

Źródło finansowania: środki Unii Europejskiej w ramach Programu Erasmus akcja KA2 „Współpraca na rzecz innowacji i wymiany dobrych praktyk”

Projekt realizowany był w partnerstwie z 3 partnerami z innych krajów: Turcji, Łotwy i Włoch. w ramach Erasmus+. W ramach projektu działania skierowano do 4 grup docelowych składające się z uczniów, nauczycieli, rodzin uczniów i lokalnych władz. Gmina Mikołów ściśle współpracowała z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach w celu realizacji głównych założeń projektu.

Cel projektu:  podniesienie kompetencji zawodowych i umiejętności cyfrowych  nauczycieli w innowacyjnych metodach nauczania oraz zachęcanie uczniów do korzystania w procesie uczenia się z bezpłatnych zasobów edukacyjnych on line a także informowanie rodziców o technikach aktywnego uczenia się. W ramach projektu odbyły się wizyty studyjne, warsztaty dla nauczycieli, uczniów i rodziców oraz konferencje. Nawiązano także w szkołach współpracę w ramach E-twinning.

Okres realizacji: 01.10.2019 r. – 30.09.2022 r.

Wartość projektu: 102 300 EUR, z czego  dla Gminy Mikołów” 12 325 EUR (dofinansowanie 100 %)

 

6. „Zdalna szkoła”

„Zdalna szkoła – wsparcie Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej w systemie kształcenia zdalnego” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014 – 2020”

Przedmiotem projektu był zakup laptopów dla uczniów mikołowskich szkół podstawowych. Laptopy zakupione w ramach projektu trafiły do 9 mikołowskich szkół, a za ich pośrednictwem do najbardziej potrzebujących uczniów, aby umożliwić im naukę w systemie pracy zdalnej w związku z zamknięciem szkół z powodu epidemii koronawirusa.

Okres realizacji: 30.04-30.10.2020 r.

Wartość projektu: 98 665 zł (dofinansowanie 100 %)

 

7. „Zdalna szkoła +”

„Zdalna szkoła w ramach Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014 – 2020”

Laptopy zakupione w ramach projektu trafiły do 6 mikołowskich szkół, a za ich pośrednictwem do najbardziej potrzebujących uczniów z rodzin wielodzietnych 3+, aby umożliwić im naukę w systemie pracy zdalnej w związku z zamknięciem szkół z powodu epidemii koronawirusa. „Zdalna Szkoła +” to drugi po „Zdalnej szkole” projekt unijny, który wspierał uczniów podczas zdalnego nauczania

Okres realizacji: 02.06.-02.12.2020 r.

Wartość projektu: 101 478,30 zł (dofinansowanie 100 %)

 

8. „Wsparcie dla uczniów z Ukrainy – GMINA MIKOŁÓW”

11.1.6. Wzrost dostępności do edukacji ogólnej dla uczniów z Ukrainy – tryb nadzwyczajny. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

Celem projektu był wzrost dostępności do wysokiej jakości oferty kształcenia ogólnego uczniów uciekających z Ukrainy, w związku z atakiem Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, uczęszczających do szkół podstawowych podlegających pod organ prowadzący - Gminę Mikołów w okresie od XI 2022 do III 2023 poprzez zakup sprzętu ICT (laptopy dla uczniów z Ukrainy). W ramach projektu zakupiono 25 laptopów, które przekazano szkołom na potrzeby uczniów z Ukrainy.

Okres realizacji: 01.11.2022-31.05.2023

Całkowita wartość projektu: 93 750 zł              

Dofinansowanie: 84 375 zł

 

9. „Rozwiń skrzydła” w ramach projektu „Dostępna szkoła”

Operatorami projektu są Fundacja Fundusz Współpracy i Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014 – 2020, Działanie 4.1. Innowacje społeczne, Oś priorytetowa IV Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa. Przedsięwzięcie to stanowi pilotaż działania „Szkoła bez barier” i powstało w celu zwiększenia dostępności w szkołach podstawowych, gotowych do przetestowania Modelu Dostępnej Szkoły.

Projektem objęto 2 mikołowskie szkoły: Szkołę Podstawową nr 3 i Szkołę Podstawową nr 6. Szkoły na potrzeby projektu stworzyły autodiagnozy, które pozwoliły określić zasoby materialne i niematerialne oraz potrzeby wszystkich uczestników życia szkoły. Ponadto w obu szkołach przeprowadzono audyty w celu wskazania działań, jakie należy podjąć aby w pełni osiągnąć minimum jeden z zaproponowanych poziomów dojrzałości.

Przedsięwzięcie zawiera standardy i kryteria dostępności, które opisane są na trzech poziomach: podstawowym, średnim i zaawansowanym, a każdy z poziomów zawiera cztery obszary: architektoniczny, techniczny, edukacyjno-społeczny i organizacyjny.

Na podstawie autodiagnozy i raportu z audytu każda ze szkół stworzyła Indywidualny Plan Poprawy Dostępności, który został wdrożony przez daną placówkę.

Dzięki pozyskanym środkom w szkołach zostały przeprowadzone remonty i prace modernizacyjne poprawiające dostępność, ze szczególnym uwzględnieniem osób z niepełnosprawnościami. Placówki zostały doposażone w odpowiedni sprzęt, pomoce dydaktyczne i meble spełniające kryteria Modelu Dostępnej Szkoły. Ponadto szkoły testowały standardy w ramach obszaru edukacyjno-społecznego i organizacyjnego, co znacznie przyczyniło się do poprawy jakości edukacji oraz włączania dzieci ze specjalnymi potrzebami w życie społeczności szkolnej. Wyjątkowość tego projektu polega na holistycznym podejściu, gdyż tylko takie gwarantuje faktyczne zwiększenie dostępności szkoły. Polega ono na łączeniu działań z różnych obszarów, ponieważ wprowadzenie rozwiązań dotyczących podnoszenia kwalifikacji i kompetencji, edukacji i wychowania czy rozwiązań organizacyjnych bez jednoczesnego podjęcia działań skoncentrowanych na zwiększeniu dostępności architektonicznej i zakupie niezbędnego wyposażenia, może nie przynieść oczekiwanych efektów.

Okres realizacji: 20.04.2022-30.09.2023

Wartość projektu: 1 540 000 zł (dofinansowanie 100 %)

 

 

Projekty realizowane w szkołach w ramach dofinansowania ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki

1. Ćwiczmy razem – ogólnodostępna oferta zajęć korekcyjnych dla dzieci mikołowskich szkół i przedszkoli”

2. „Ćwiczmy razem – etap 2”

3. „Ćwiczmy razem – etap 3”

W latach 2018-2020 r. zrealizowano 3 projekty pod wspólnym hasłem „Ćwiczmy razem” współfinansowane ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów. W ramach tych 3 projektów ok. 580 uczniów mikołowskich szkół podstawowych brało udział w bezpłatnych zajęciach gimnastyko korekcyjno-kompensacyjnej. W 2024 r. Gmina Mikołów złożyła kolejny wniosek w tym programie.

 

 

Projekty rządowe

 

1. Zielona Pracownia

To projekt, który ma na celu podnoszenie świadomości ekologicznej, dofinansowany jest ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Mikołowskie jednostki oświatowe bardzo często biorą udział w projektach z wykorzystaniem środków zewnętrznych.

 

W 2019 roku została otwarta w Szkole Podstawowej nr 1 ekopracownia „Przez las do wiedzy”. Wniosek otrzymał dotację w wysokości 29 997,45 zł, wkład własny 7 500,00 zł. Wartość projektu dla w/w placówki wyniosła 37 497,45 zł.

 

W 2020 roku Szkoła Podstawowa nr 12 wystartowała w konkursie na realizację Zielonej Pracowni- Szkolne laboratorium bioróżnorodności Eko? Logicznie! i otrzymała dofinansowanie w wysokości 29 968,40 zł ; wkład własny 7 514,12 zł; Ponadto konkurs na projekt „Zielona Pracownia 2020” wygrała Szkoła Podstawowa nr 4 otrzymując nagrodę w wysokości 10 000,00 zł. Szkoła  wystartowała również w konkursie na realizację Zielonej Pracowni – Woda źródłem życia i otrzymała dofinansowanie w wysokości 24 175,30 zł ; wkład własny 9 228,00 zł;

 

W roku 2022 konkurs na projekt „Zielona Pracownia 2022” wygrała Szkoła Podstawowa nr 7  otrzymując nagrodę w wysokości 10 000 zł. Szkoła ta wystartowała również w konkursie na realizację Zielonej Pracowni – Zakątek Odkrywców i otrzymała dofinansowanie w wysokości 39 645 zł; wkład własny 10 560,00 zł.

 

W roku 2023 konkurs na projekt „Zielona Pracownia 2023” wygrała Szkoła Podstawowa nr 10  otrzymując nagrodę w wysokości 12 000,00 zł. Szkoła ta wystartowała również w konkursie na realizację Zielonej Pracowni – „Z ekologią przez góry” i otrzymała dofinansowanie w wysokości 48 000,00 zł.

 

2. „Laboratoria Przyszłości”

Program ten był wsparciem finansowym na zakup wyposażenia służącego uczniom do rozwijania następujących kompetencji: współpracy, kreatywności, umiejętności rozwiązywania problemów, znajomości nowych technologii. Wysokość wsparcia była uzależniona od liczby uczniów w danej szkole. Nasze placówki pozyskały kwotę 1  057 700,00 zł.

 

3. Poznaj Polskę

W maju 2023 roku Gmina Mikołów otrzymała dofinansowanie w Przedsięwzięciu Ministra Edukacji i Nauki pn. „Poznaj Polskę”  w kwocie 73 786,40 zł,  w tym 45 000,00 zł dla Szkoły Podstawowej nr 10 oraz 28 786,40 zł dla Szkoły Podstawowej nr 8. Całkowita zaplanowana wartość wycieczek wynosiła łącznie  131 823,00 zł. Przedmiotem przedsięwzięcia było wsparcie w realizacji zadań mających na celu uatrakcyjnienie procesu edukacyjnego dzieci i młodzieży poprzez umożliwienie im poznawania Polski, jej środowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków kultury i historii oraz osiągnięć polskiej nauki. Pozwoliło to urozmaicić zajęcia lekcyjne, dzięki czemu nauka nabrała praktycznego wymiaru -  uczenia się opartego na praktycznym odkrywaniu śladów historii, czy też eksperymentowania w centrach nauki, stworzono uczniom warunki do zdobywania nowych umiejętności w niepowtarzalnym środowisku edukacyjnym

 

4. Mikołów dla Klimatu

W ramach projektu "Mikołów dla Klimatu - wdrażanie inwestycji z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury  w mieście" realizowana jest kampania edukacyjno-informacyjna, której ważny trzon stanowi część skierowana do szkół podstawowych. W ramach kampanii zrealizowano warsztaty dla uczniów, których celem jest wprowadzenie uczniów do zagadnień związanych ze zmianami klimatu, z globalnym ociepleniem, dostrzeżenie i zrozumienie wpływu działalności człowieka na środowisko, a także wykształcenie poczucia osobistej odpowiedzialności za zmiany klimatu oraz zmotywowanie uczniów do podjęcia działania i zmiany codziennych nawyków. Do tej pory zrealizowano: w 2022 roku 39 warsztatów o łącznej ilości 94 godzin, w których wzięło udział łącznie 1574 uczniów,  w 2023 roku 214 warsztatów o łącznej ilości 524 godzin, w których wzięło udział 3074 uczniów. Dla uczniów klas VII i VIII ogłoszono konkurs "Kreatywnie dla Klimatu”, na który wpłynęło 29 prac, nagrodzono 5 osób.

 

 

Pozostałe projekty

 

Cegiełki Zdrowia

W latach 2020 – 2023 realizowany był program profilaktyki nadwagi i otyłości wśród dzieci w wieku przedszkolnym - „Cegiełki zdrowia”. Program był realizowany w ramach Regionalnego Programu Polityki Zdrowotnej. Celem projektu było zwiększenie świadomości w zakresie prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej wśród 2125 dzieci oraz wiedzy dotyczącej występowania dziecięcej nadwagi i otyłości wśród 2125 rodziców oraz 170 opiekunów przedszkolnych z terenu województwa śląskiego. W latach szkolnych 2020/21 oraz 2021/22 na terenie Mikołowa udział w projekcie wzięło 1258 osób - 619 dzieci i 639 dorosłych. Badania biometryczne wykazały nieprawidłowości u 72 dzieci (11,6% badanych dzieci). 

 

ABC Empatii

Od września 2021 roku w Szkole Podstawowej Nr 6 w Mikołowie realizowany jest projekt „ABC Empatii, bo wszyscy jesteśmy tacy sami”, którego autorem jest Czepczyński Family Foundation. To projekt stworzony z wiary i nadziei, że można zmienić świat na lepszy. a początek tej zmiany zaczyna się w szkole, na lekcjach o życzliwości i zrozumieniu. Pilotażowo projekt rozpoczęliśmy w Szkole Podstawowej Nr 6. Podstawowym elementem  projektu jest książka, która wprowadza uczniowie w świat osób niesłyszących, niedowidzących czy chorych na cukrzycę. Od września 2022 roku projekt jest realizowany we wszystkich mikołowskich szkołach, dla których organem prowadzącym jest Gmina Mikołów i będzie kontynuowany w latach następnych.

 

ABC Ekonomii

Autorski projekt Artura Czepczyńskiego „ABC Ekonomii”, czyli pierwsze kroki w świecie finansów realizowany był pilotażowo w Szkole Podstawowej nr 4 im. Marii Konopnickiej w Mikołowie w roku szkolnym 2022/2023 w klasach 3b i 4a. Celami projektu były zwiększenie wiedzy oraz umiejętności dzieci i młodzieży związanych z zagadnieniami dotyczącymi ekonomii, finansów i przedsiębiorczości, wsparcie metodyczne nauczycieli, wychowawców i wyposażenie ich w wartościowe materiały edukacyjne oraz wsparcie merytoryczne i metodyczne rodziców chcących edukować swoje dzieci w zakresie ekonomii i finansów. Projekt został wprowadzony we wszystkich szkołach.

 

Dzieci mają wychodne

Już kolejny rok szkolny uczniowie klas 1-3 Szkoły Podstawowej Nr 12 w Mikołowie wraz z wychowawcami biorą udział w programie Fundacji Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego „Dzieci mają wychodne” polegającym na tym, że uczniowie realizują podstawę programową i program nauczania w klasach 1-3 spędzając czas na świeżym powietrzu.

 

Dzieci wychodzą niezależnie od pogody, raz w tygodniu na 3 godziny w miejsce, gdzie jest dużo zieleni, na uboczu, gdzie mogą swobodnie się poruszać i realizować wcześniej zamierzone cele.

 

Dzieci, które bawią się w środowisku naturalnym wykazują lepszą sprawność motoryczną, mają lepszą koordynację, równowagę, zwinność oraz rzadziej chorują. Uczą się współpracy, są pomysłowe, wiedzą więcej, zadają więcej pytań. Od roku szkolnego 2022/2023 projekt realizują również inne szkoły mikołowskie oraz Przedszkole nr 6 w Mikołowie.

 

Żywienie dzieci i młodzieży

Wszystkie mikołowskie placówki prowadzą stołówki. By przygotowywane posiłki były smaczne i zdrowe prowadzimy systematyczne szkolenie intendentów i pracowników kuchni. Przestrzeganie w rozwojowym okresie życia właściwych zaleceń żywieniowych jest nieodzownym warunkiem nie tylko utrzymania zdrowia dziecka, ale także jego prawidłowego rozwoju fizycznego i umysłowego. Nasze działania wpisują się w niezwykle ważny aspekt szeroko rozumianej profilaktyki otyłości wśród dzieci i młodzieży. By dostarczać dzieciom odpowiednią i zbilansowaną ilość energii i składników odżywczych w 2020 r. został zakupiony do wszystkich szkół i przedszkoli  program KCALkulator przeznaczony do układania jadłospisów, wyliczania ich wartości odżywczej, porównywania z normami żywienia.W placówkach przedszkolnych realizujemy projekt „Cegiełki zdrowia”.  Systematyczne doposażamy placówki w nowy sprzęt, już w połowie placówek wymieniono tradycyjne piece na konwekcyjno – parowe.

 

800-lecie miasta

W związku z jubileuszem 800-lecia miasta Mikołów zaprosił do współpracy Panią Marię Lipok– Bierwiaczonek – dr nauk humanistycznych, etnografa, długoletnią dyrektor Muzeum Miejskiego w Tychach, od wielu lat związaną z Mikołowem. Efektem współpracy jest książka „Mikołaj i tajemnica liczby 1222” napisana przez Panią Marię wraz z Agatą Dawidko i Agnieszką Czyżewską. Naszym celem było, aby książka ta dla najmłodszych mieszkańców, ale również dla rodziców i nauczycieli, była wspaniałym przewodnikiem do poznania i zainteresowania historią Mikołowa, do wspólnego szukania ciekawych zakątków i przyrodniczych skarbów okolicy. Stała się również inspiracją w przygotowaniu programu innowacyjnego, autorskich lekcji, imprez realizowanych w przedszkolach i szkołach nie tylko w roku jubileuszowym.

 

Kids’ Skills

Wydział Oświaty w Mikołowie dzięki współpracy nawiązanej z Fundacją Pomocy Dzieciom ULICA i powołanego przez nią Centrum Motywacyjno-Profilaktycznego tworzy przestrzeń dla działań profilaktycznych i terapeutycznych prowadzących do  skutecznego i systemowego wzmacniania zdrowia psychicznego  dzieci i młodzieży oraz specjalistów, poprzez rozwijanie prężności psychicznej.  Badania potwierdzają związek pomiędzy wysoką prężnością psychiczną, a obserwowanym u dzieci i młodzieży niższym poziomem objawów depresji, mniejszą skłonnością do zachowań problemowych, rzadszego sięgania po środki psychoaktywne, mniejszą skłonnością do uzależnień, niższą skłonnością do przemocy, a także wyższym poziomem chęci współpracy, wysokim poczuciem własnej wartości nawet w sytuacjach doświadczenia negatywnych doświadczeń życiowych. W świetle aktualnych wyników badań widzimy, że młode pokolenie wymaga naszej  szczególnej uwagi, a współpraca w tym zakresie różnych sektorów jest w stanie spotęgować efekt oddziaływań.

 

W ramach zaprojektowanych działań zorganizowano:

Program zimowych warsztatów rozwoju odporności psychicznej dla młodzieży.

Osią merytoryczną programu jest metoda dra Bena Furmana fińskiego psychiatry i psychoterapeuty – Skilful Group.

Wsparcie dorosłych specjalistów (nauczycieli, wychowawców, pedagogów, psychologów) pracujących z dziećmi i młodzieżą - 38 specjalistów pracujących we wszystkich szkołach podstawowych oraz wybranych przedszkolach w mieście uzyskało Tytuł Praktyka Metody KIDS’ SKILLS.

Celem metody Kids’ Skills jest pomaganie dzieciom i młodzieży w uczeniu się umiejętności, dzięki którym  przezwyciężają swoje problem. Sposób pracy zakłada aktywne poszukiwanie wyjątków potwierdzających w życiu dziecka obecność mocy i siły,  zmianę opierając na mocnych stronach i potencjałach.

 

Ambasadorzy Pokoju

Program rozwoju wspólnotowości i pracy na rzecz pokoju na świecie.

Młodzież ucząca się w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w naszym mieście  aktywnie zaangażowała się w tworzenie społecznego ruchu Ambasadorów Pokoju, który szczególnie w kontekście toczącej się wojny w Ukrainie, wyraża pragnienie wspólnego działania na rzecz wartość pokoju jako fundamentu naszej tożsamości oraz naszego rozwoju osobistego i społecznego.

 

Młodzież stworzyła swój manifest oraz list apelując w nim zarówno do swoich rówieśników, jak i do dorosłych, by wspólnie dążyli do utrzymania pokoju jako najwyższej wartości determinującej nasze człowieczeństwo oraz nasz dobrostan.

 

Ponad to liderzy projektu zostali zachęceni do szerzenia idei wśród swoich rówieśników  poprzez samodzielne przeprowadzenie warsztatów ” Tylko pokój” w swoich szkołach.

 

Ze swoim przesłaniem młodzież dotarła do Pań i Panów Radnych Sejmiku Wojewódzkiego, Senatorów Rzeczypospolitej Polskiej, a także przedstawicieli Rady Europy odczytując swój list podczas publicznego wysłuchania w Parlamencie Europejskim.

 

 

Przyjmowanie dzieci i młodzieży z Ukrainy do szkół i przedszkoli

W zawiązku z wojną na Ukrainie, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 roku, Minister Edukacji i Nauki wydał rozporządzenie zmieniające przepisy w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i przedszkoli.

 

Dzieci i młodzież z Ukrainy są przyjmowani do przedszkoli i  szkół oraz obejmowani opieką i nauczaniem na warunkach dotyczących obywateli polskich.

 

Na stronach internetowych placówek i FB ukazywały się wszystkie informacje – również w języku ukraińskim dla rodziców/opiekunów dzieci przybywających z Ukrainy dotyczące zasad przyjmowania do szkół, wsparcia nauki, pomocy psychologiczno – pedagogicznej.

 

Społeczność mikołowskich szkół i przedszkoli, od pierwszych chwil przyjazdu rodzin z Ukrainy, zaangażowała się w niesienie im pomocy poprzez organizację zbiórek, wsparcie materialne. Ogromna empatia przejawiała się również w przyjęciu ich do swoich domów i włączenie w życie społeczności lokalnej.  By nasze działania były w pełni skuteczne, jesteśmy w stałym kontakcie z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej.

 

 

Stale inwestując w nasze dzieci, możemy pochwalić się następującymi przedsięwzięciami:

  • na różne realizowane w mikołowskich placówkach oświatowych programy i projekty zdobyliśmy ponad 6 mln zł dofinansowań,
  • zakończono generalny remont jednego skrzydła parteru Szkoły Podstawowej nr 3 z wyposażeniem i odnową świetlicy,
  • też w SP3 dokończono wymianę starej instalacji elektrycznej,
  • przeprowadzono modernizację pomieszczeń przedszkola nr 9,
  • wybudowano boisko wielofunkcyjne w Mikołowie przy Szkole Podstawowej nr 12,
  • zmodernizowano salę gimnastyczną w Szkole Podstawowej nr 12,
  • wyremontowano pomieszczenia w Szkole Podstawowej nr 4 wraz z adaptacją pomieszczeń na archiwum,
  • zaprojektowano i wybudowano urządzenie rekreacyjne przy Przedszkolu nr 4 „Mini Park Linowy”,
  • wybudowano zespół boisk wraz z infrastrukturą przy ul. Zamkowej przy Szkole Podstawowej nr 7,
  • wymieniono urządzenia zabawowe na placu zabaw przy Szkole Podstawowej nr 6,
  • wykonano generalny remont węzła sanitarnego w Szkole Podstawowej nr 6,
  • dostosowano budynek Szkoły Podstawowej nr 6 do wymagań architektonicznych „Dostępna Szkoła” oraz przebudowano węzeł żywieniowy i pomieszczenia szatniowo-sanitarne,
  • dostosowano budynek Szkoły Podstawowej nr 3 do wymagań architektonicznych „Dostępna Szkoła” i aktualnych przepisów ppoż.,
  • zmodernizowano kotłownię w Szkole Podstawowej nr 5,
  • wymieniono kocioł w Przedszkolu nr 4,
  • wybudowano boisko wielofunkcyjne przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym (Szkoła Podstawowa ne 11 i Przedszkole nr 13) wraz z zestawami do treningów przeszkodowych,
  • przebudowano pomieszczenia w Szkole Podstawowej nr 10,
  • zaprojektowano i wybudowano plac zabaw przy Szkole Podstawowej nr 1,
  • wykonano plac zabaw i siłownię zewnętrzną przy Szkole Podstawowej nr 5,
  • zmodernizowano szatnię, kuchnię i zaplecze kuchenne w Szkole Podstawowej nr 5,
  • wykonano remont łazienek w Przedszkolu nr 13 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym,
  • zmodernizowano magazyn żywności w Przedszkolu nr 5,
  • zmodernizowano posadzkę sali gimnastycznej w Szkole Podstawowej nr 7,
  • wszystkie nasze szkoły i przedszkola są w systemie Librus, umożliwiającym pełny kontakt pomiędzy dyrektorem, rodzicem, nauczycielem i dzieckiem,
  • wszystkie szkoły dopracowały i bardzo dobrze prowadzą, jeżeli będzie taka konieczność, systemy nauki zdalnej,

 

 

     Znaczące inwestycje to:

  • Przebudowa i rozbudowa Przedszkola nr 11 na ul. Kownackiej. Inwestycja za około 8 mln zł, a ilość miejsc dla dzieci wzrosła z 153 do 175. Jak przystało na nowoczesne przedszkole mamy dodatkowe sale do zabaw ruchowych oraz salę sensoryczną, nowy plac zabaw wraz z mini boiskiem, instalację solarną do podgrzania wody, instalację fotowoltaiczną, zbiorniki retencyjne zbierające deszczówkę wykorzystywaną w łazienkach oraz do podlewania terenu, klimatyzację i rolety zewnętrzne.
  • Rozbudowa i przebudowa Szkoły Podstawowej nr 8 z oddziałami przedszkolnymi w Sołectwie Paniowy. Koszt około 12,5 mln zł. Dotychczasowa ilość miejsc 209, nowa ilość miejsc 240 + 50 dla przedszkolaków – 2 oddziały. Dodatkowo instalacja solarna do podgrzania wody, fotowoltaika, winda, nowa świetlica oraz biblioteka, sala pedagogiczna, psychologa, logopedy, pomieszczenia magazynowo-archiwalne. Powierzchnia użytkowa zwiększona o 1100m2.
  • Budowa Przedszkola nr 6 w Sołectwie Borowa Wieś. Koszt to 14,2 mln zł. Placówka została wybudowana na zakupionej wcześniej działce przy szkole i sołtysówce za ponad 1,2 mln zł. Dotychczasowa ilość miejsc to 106, natomiast po realizacji inwestycji zwiększyła się ona do 150. Przedszkole podobnie jak to na ul. Kownackiej jest wyposażone we wszelkie nowoczesne usprawnienia a dodatkowo w dużą i nowoczesną kuchnię, która obsługuje także szkołę i pozwoliła na likwidację starej wysłużonej kuchni węglowej. Jest sala doświadczania świata, integracji sensorycznej oraz wielofunkcyjna. Przy przedszkolu znajduje się piękny plac zabaw, na którym usytuowano 16 urządzeń zabawowych, w tym urządzenia integracyjne dostosowane dla dzieci z niepełnosprawnościami.

 

 

Nasze potrzeby i plany na przyszłość.

Ważna jest wizja i plany na rozwój oświaty w Mikołowie, by stale uzupełniać braki i dbać o to, aby baza oświatowa jaką dysponujemy była zawsze nowoczesna. Dlatego uwzględniając zmieniającą się liczbę dzieci i możliwości finansowe warto nakreślić plany na przyszłość i są to w kolejności:

  • konieczna rozbudowa przedszkola na Kamionce,
  • rozbiórka istniejącej sali gimnastycznej w Szkole Podstawowej nr 4, a w jej miejsce budowa hali sportowej z salkami fitness, zapleczem szatniowo-sanitarnym i miejscami postojowymi w strefie przyziemia oraz rozbudowa węzła żywieniowego a w tym modernizacja kuchni i nowe sale,
  • budowa boiska sportowego przy Szkole Podstawowej nr 1,
  • budowa Zespołu Szkolno – Przedszkolnego na Recie Śmiłowickiej dla terenów Rety, Rety Śmiłowickiej oraz Śmiłowic,
  • budowa nowego przedszkole przy ul. Waryńskiego na terenie, który Gmina posiada
  • budowa nowej sali gimnastycznej oraz dobudówka skrzydła w miejsce dzisiejszych kontenerów w Szkole Podstawowej nr 5,
  • rozbudowa Szkoły Podstawowej nr 6 w Borowej Wsi,
  • budowa nowego przedszkola w Paniowach,
  • termomodernizacja Przedszkola nr 3 (wykonano dokumentację projektową),
  • termomodernizacja Szkoły Podstawowej nr 12 (dokumentacja projektowa w trakcie realizacji),
  • przebudowa Szkoły Podstawowej nr 10 (dokumentacja projektowa w trakcie realizacji).

 

Mam nadzieję, że udało mi się trochę Państwu przybliżyć temat oświaty w naszym Mieście i uświadomić jakie to duże przedsięwzięcie i ile osób oraz finansów jest zaangażowanych w jego prowadzenie i planowanie. Dzięki tym staraniom mikołowska oświata stoi na wysokim poziomie i możemy być z tego dumni.

Galeria

Szkoła i przedszkole na Kamionce
Szkoła Podstawowa nr 1
Teren pod przedszkole przy ul. Waryńskiego
Szkoła Podstawowa nr 5
Szkoła Podstawowa Borowa Wieś i teren pod przedszkole
Szkoła Podstawowa w Paniowach

Polecane strony

Copyright © 2024 Stanislaw Piechula

Design & code by SWIFT